ALUCRA VE HATIRLATTIKLARI
1936’da Alucra
Bazı yerler vardır ki, oraya anlam katan bazı değerlere sahiptir. Bu değerler o şehirle bütünleşmiştir. O değerler anıldığı zaman birbiri ile çağrışım yaparlar, birbirini hatırlatırlar. Mekân tek olsa da onu hatırlatan değerler birden fazla olabilir.
Alucra bu gibi yerlerden biridir ve onu hatırlatan olay ve değerler birçok yerde olduğu gibi birden fazladır.
Öncelikle Alucra denilince bizim için Selçuklu komutanlarından İbrahim Yinal’ın 1040 yılında fethe gelerek okuduğu ezan aklımıza gelmektedir. Sonrasında ise Alucra için yapılan Deşt-i Kıpçak tanımlaması hatırlanmaktadır. Yani Alucra nam-ı diğer Deşt-i Kıpçak’tır. Deşt-i Kıpçak Kuman-Kıpçak Türklerini ve onların yurdunu yurt tuttukları güzide beldeyi, Alucra’yı hatırlatmaktadır.
Alucra sonrasında birçok devlet ve beyliğe de ev sahipliği yapmıştır. Alucra, Tarihi Roma Yolu üzerinde bulunmakta olup, Persliler, Bizanslılar, Selçuklular, Danişmentliler, Mengücekliler, tekrar Selçuklular, Moğollar, Alaaddin Eretna Devleti, Kadı Burhaneddin Ahmet Devleti (1), Osmanlılar (2), Timur, Mutahharten Emirliği (3), Karakoyunlular (4), Akkoyunlular (5) ve tekrar Osmanlılar tarafından da kullanılmıştır. (6) Bu nedenle kadim geçmişi olan bir yol güzergâhıdır. (7) Osmanlı’daki adı İran Caddesidir. (8) Buradan geçen yol Tebriz’e kadar uzanmaktaydı. Alucra’nın 10 belki 15 bin yıl öncesine ait eski bir Türk yerleşim yeri olduğunu söylemek pek yanlış olmaz.
Bunların hepsi bir yana Alucra denilince akla gelen önemli değerlerden birisi de “Çağırgan Baba”dır. (9) Anadolu’nun Moğol zulmü altından kurtulmasıyla eş zamanlı olarak 1342’de adına kurulan vakıfla bu uç topraklara gelerek temiz İslam’ı yeniden yeşertmeyi başarmıştır. Onun ektiği tohumlarla Seyyid Mahmud Çağırgan ve diğer civar belgelerdeki Çağırganlar yetişerek aynı ateşi oralara taşımışlardır.
Osmanlı, Akkoyunlular zamanında iki kez Alucra’dan geçmiştir. Bunlardan ilkinde 1461’de Trabzon’un fethine giderken Alucra’dan geçmiştir. İkincisinde ise Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan’la yaptığı Otlukbeli Savaşı sonrasında dönüşte Alucra’dan geçmiş ve Şebinkarahisar’da konaklamıştır. (10) 1514 yılında ise Yavuz Sultan Selim, Çaldıran Savaşı sonrası Alucra’da bir gece konaklamış ve Şebinkarahisar’a gelmiştir. (11)
Alucra daha önce de belirtildiği üzere İran Caddesi üzerinde olması ve kervancıların geçiş güzergâhı olduğundan eşkıyaların da çok da bulunduğu bir yol üzeriydi. Bu nedenle çekilen sıkıntılar da belgelere yansımıştır. (12)
Alucra, Birinci Dünya Savaşı sırasında Mareşal Fevzi Çakmak Paşa komutasındaki kolordumuza da ev sahipliği yapmasıyla ve Rusların bu hat üzerinde durdurulmasıyla da hatırlanmaktadır. 1916 yılı ortalarından 1918 yılı sonuna kadar ordumuz burada konuşlu kalmıştır. Rusların geri çekilmeye başlamasıyla ordumuz kısmen buradan ileri hatlara geçmiş ise de ihtiyaten tamamı buraları terk etmemiştir. (13)
Alucra coğrafi olarak da kendine has özellikler göstermektedir. Karasal iklime sahip olan Alucra’da kışlar çok soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir.
Alucra’yı tanıtabilmek, yeni nesillere sevdirebilmek adına farklı konularda birçok çalışma yapılmıştır. Daha fazlasına ilgi duyanlar için bazı linkler verilmiştir. Dolayısıyla ben bu konulara ilgi duyuyorum keşke daha fazla bilgi olsaydı diyenler için Alucra ile ilgili okunacak çok şey var. (14)
Murat Dursun Tosun
Araştırmacı-Yazar
KAYNAKÇA
1 KAYNAK
2 KAYNAK
3 KAYNAK
4 KAYNAK
5 KAYNAK
6 KAYNAK
7 KAYNAK
8 KAYNAK
9 KAYNAK
10 KAYNAK
11 KAYNAK
12 KAYNAK
13 KAYNAK
14 KAYNAK
YAZARIN FİKRİ MÜLKİYET VE TELİF HAKKI KENDİSİNE VE ALUCRA GAZETESİ‘ NE AİTTİR. İZİNSİZ KOPYALANMASI VE KULLANILMASI YASAL OLARAK SUÇTUR. İZİNSİZ KOPYALANMASI VE KULLANILMASI DURUMUNDA BÜTÜN HUKUKİ YAPTIRIMLAR KABUL EDİLMİŞ SAYILIR.
